Studio Brein

Verslaafd 1: Eentje kan toch geen kwaad?

Verslavingszorg werd lang niet als een medische discipline bekeken — laat staan door de bril van de hersenwetenschappen. Psychiater en verslavingsexpert Geert Dom zag hoe dat langzaam maar zeker veranderde, en duwde mee aan de kar. In deze eerste aflevering gaat hij samen met Eva Droogmans in gesprek met collega-psychiater Hendrik Peuskens. Wat is verslaving, en wanneer ben je verslaafd? Om hoeveel mensen gaat dat in ons land? Wat doet een eerste ervaring met je brein? En kun je verslaving zien op een hersenscan?

 

Over Breinwijzer vzw

Breinwijzer vzw vindt het belangrijk dat wetenschappelijk onderzoek op een toegankelijke manier uitgelegd wordt, en verbindt hersenwetenschappers met het ruime publiek. Met evenementen, gespreksavonden, een Breinfestival, een lessenpakket en dus ook een podcast — Studio Brein. Wil je kijken of onze activiteiten iets voor jou zijn? Meer info op www.breinwijzer.be

Verslaafd: trailer

Alcohol. Drugs. Gokken. Pillen. Gamen. Seks. Het kan je leven beheersen. Maar hoe werkt verslaving? Dat brengt Breinwijzer vzw in kaart in deze podcast. Hoe nemen middelen of gedragingen je brein over? En kun je slimmer worden dan wat je verslaafd maakt? Audiomaker Eva Droogmans zoekt het uit in deze podcast, samen met psychiater en verslavingsexpert Geert Dom en een gast. Je hoort ook ervaringsdeskundigen. Het begon met één keer, maar waarom bleef het daar niet bij? Kan verslaving iedereen overkomen? En wat kun je eraan doen? Luister vanaf 9 november naar 'Studio Brein: Verslaafd'.

Over Breinwijzer vzw

Breinwijzer vzw vindt het belangrijk dat wetenschappelijk onderzoek op een toegankelijke manier uitgelegd wordt, en verbindt hersenwetenschappers met het ruime publiek. Met evenementen, gespreksavonden, een Breinfestival, een lessenpakket en dus ook een podcast — Studio Brein. Wil je kijken of onze activiteiten iets voor jou zijn? Meer info op breinwijzer.be

S2 Aflevering 6: linkshandig

Wat is het verschil tussen het brein van een linkshandige en een rechtshandige? Is er überhaupt een verschil? En zijn linkshandigen inderdaad creatiever, of is dat een mythe? Waarom bestaat er eigenlijk verschil in handvoorkeur, en heeft dat met de links-rechtsverdeling van de hersenen te maken?

In onze laatste aflevering van dit seizoen geven we het woord aan professor Guy Vingerhoets van de UGent, die in zijn labo regelmatig linkshandigen onder de hersenscanner legt. We praten ook met getuige Eva, over linkshandig zijn en voor arts studeren en hoe dat in die context ook vandaag nog een obstakel is. En we gaan op bezoek bij de Gentse schermgilde om te leren wat het voordeel is van zijn linkshandigheid voor schermer Servaas.   

Extra:

• Het onderzoek naar het gespiegelde brein bij 15% van de linkshandigen vind je hier: Gerrits, R., Verhelst, H., Vingerhoets, G. (2020). Mirrored brain organization: Statistical anomaly or reversal of hemispheric functional segregation bias? Proceedings of the National Academy of Sciences, 117:25, 14057-14065.
• Lees meer over linkshandige medici: Left-handed medical professionals in a right handed world: An ergonomic challenge

Meer over Studio Brein: Breinwijzer.be/studio-brein/

S2 Aflevering 5: eenzaamheid

Wat gebeurt er in onze hersenen als we een gevoel van eenzaamheid ervaren? Welke fysieke en psychische effecten heeft chronische eenzaamheid op mensen? En hoe kunnen we er iets aan doen, als eenzame zelf of als betrokkene?

We praten met professor Marie-Anne Vanderhasselt over de sterke menselijke behoefte aan verbondenheid, over ‘hugs that heal’, over het effect van sociale isolatie op de werking van ons brein en over eenzaamheid als signaal om actie te ondernemen. Getuige Stani vertelt over haar jarenlange eenzaamheid en deelt de strategieën ze ontwikkelde om er mee om te gaan. En we interviewen nacht-nieuwslezer Jo over bewust kiezen voor een eenzaam beroep.

Extra bronnen:

• de podcast ‘Drie dagen’ van Radio 1
• het schilderij ‘De Schreeuw’ van Edvard Munch
• het boek ‘Houd afstand, raak me aan’ van Paul Verhaeghe
• het boek ‘Loneliness’ van John Cacioppo en zijn collega’s

Meer over Studio Brein: breinwijzer.be/studio-brein/

S2 Aflevering 4: liefde

Bestaat onvoorwaardelijke liefde echt? En waarom worden we juist verliefd op die ene persoon: is dat toeval of bepaalt ons brein die 'klik'? Is er een verschil tussen ouderliefde, intieme liefde en vriendschap - en kan je dat verschil zien in neurologisch onderzoek? En tot slot: kan je met 36 simpele vragen zorgen dat iemand van je gaat houden?

Over de Liefde met hoofdletter L, over ouderliefde en wat dat met ons doet en over langdurige vriendschappelijke liefde, praten we in deze aflevering van Studio Brein met neurochirurg en wetenschapper Dirk De Ridder en met kroongetuigen Tom De Cock en zijn man Maarten.

Extra:

Dit is het boek 'En toen kwam jij' van Tom De Cock, over de liefde voor zijn adoptiedochter

Hier vind je de 36 vragen om verliefd te worden, die Eva en Jan in onze uitzending uitproberen

Meer over Studio Brein: breinwijzer.be/studio-brein/

S2 Aflevering 3: natuur

Genezen mensen sneller in een kamer met zicht op groen? Werkt bosbaden echt, en hoe dan? Worden we creatiever van een wandeling? In deze aflevering hebben we het over het effect van de natuur op onze hersenen.

We interviewden onderzoekster Nathalie Michels van UGent over de neurologische, fysiologische en psychologische gevolgen van een natuurlijke omgeving. Onze getuige Dimitri vertelt over leven in de natuur, over terugkeren naar een stadse omgeving en over de natuur binnenbrengen in zijn werk. En wandelcoach Stijn Staes vertelt hoe en waarom de natuur als coachinstrument werkt. Een boeiende aflevering mét concrete tips.

Extra:

We hebben het over dit boek: 'The Nature Fix' van Florence Williams

Meer over Studio Brein op breinwijzer.be/studio-brein/

S2 Aflevering 2: empathie

In deze aflevering hebben we het over onze meest menselijke eigenschap: meevoelen met anderen. Hoe werkt dat eigenlijk in het brein, die empathie? Kunnen we het aan onze kinderen leren? Heeft de wereld er meer van nodig? Of ervaren we juist stress door teveel empathie? Hoe doen hulpverleners dat of medewerkers in de palliatieve zorg?

We praten met getuige en contextbegeleidster Carine, kregen alle neurologische informatie van professor Rudi D'hooge en gingen op bezoek bij Hilde Ingels, die levensverhalen van stervenden vastlegt.

Extra's:

• Hier kan je meer lezen over Hildes project 'Afscheid dat verbindt'
• Hier vind je het artikel over het onderzoek van Olga Klimecki en Tania Singer naar empathie en compassie.
• Hier kan je luisteren naar Eva's podcast gebaseerd op een persoonlijk verhaal: www.vpro.nl/waarom

Meer over Studio Brein op breinwijzer.be/studio-brein/

S2 Aflevering 1: muziek & geluid

We onderzoeken het effect van muziek en geluid op ons brein. Hoe komt het bijvoorbeeld dat muziek maken en beluisteren zo verbindend werkt tussen mensen? Kunnen mensen met dementie zich wel liedjes herinneren, ook als ze vele andere feiten kwijt zijn, en waarom dan? Maakt vogelgezang ons rustig door de evolutionaire invloed ervan op onze hersenen? En waarom is geluidsecologie van belang?

Over deze en andere vragen gingen we praten met Geertrui Coppens van Zie Ze Zingen, neurowetenschapper Ben Van Cranenburgh en auteur Cédric Engels van het boek 'De Kracht van Geluid'.

Dit is het geluidsfragment waarover we het in de aflevering hebben: https://www.youtube.com/watch?v=9LWgSNLJwyM

Meer over Studio Brein: breinwijzer.be/studio-brein/

 

Aflevering 6: epilepsie

Kunnen patiënten een epilepsie-aanval voelen aankomen? Of kan hun hond dat misschien? Wat gebeurt er in het brein van mensen die een epileptische aanval krijgen?

In deze aflevering vertelt Floris over zijn epilepsie, over de onvoorspelbaarheid daarvan en over de uitdaging om goed te leven ondanks, of zelfs dankzij, deze aandoening. We kijken ook naar de impact op de omgeving van epilepsie-patiënten, naar de “trial and error”-aanpak van de behandeling en naar hoe honden een aanval mogelijks kunnen voorspellen.

We spraken met:

• Veerle De Herdt, professor aan de Ugent en kliniekhoofd van de afdeling Neurologie in het Universitair Ziekenhuis Gent, specialisatie epilepsie en stroke
  
• Christel Moons, professor en onderzoeker aan de faculteit diergeneeskunde van de  Universiteit Gent
  

En hier kan je meer lezen over:

• het onderzoeksprogramma Epidogs
  
  

Meer over Studio Brein: breinwijzer.be/studio-brein/

Aflevering 5: stotteren

We luisteren naar de aangrijpende getuigenis van Fredo over zijn verleden als stotteraar, en we combineren dat met meer inzicht in de werking van spreken in onze hersenen. En we kijken naar de invloed van stress op ons vermogen om vlot te praten.

Neurochirurg Dirk De Ridder is deze keer onze expert, die ons meeneemt in hoe stotteren werkt in het brein en ook inzicht in de mogelijke behandelingen. Neuromodulatie bijvoorbeeld: hoe de hersenen kunnen beïnvloed worden door het inbrengen van een hersen-implantaat of door magnetische en elektrische stimulatie via de hoofdhuid.

Ook in deze aflevering kijken we naar de mogelijkheden en talenten die stotteren kan bieden. De veerkracht die stotteraars ontwikkelen, het aangaan van uitdagingen en ontspannen omgaan met hoe de omgeving naar je kijkt. En hoe de omgeving naar je luistert, dat hier vooral.

We spraken met:

• Fredo De Smet, ex-stotteraar, digitaal humanist en auteur van Artificial Stupidity
  
• Dirk De Ridder, neurochirurg en wetenschappelijk onderzoeker, verbonden aan de University of Otago in New Zealand
  
• logopediste en stotterexperte Sarah Van Houtte
  

En hier kan je meer lezen over:

• taalfilosoof Ferdinand de Saussure

 

Meer over Studio Brein: breinwijzer.be/studio-brein/